b髄 trzustki

Przewlek艂e zapalenie trzustki

Jest to choroba zapalna o charakterze post臋puj膮cym. Cechuje si臋 nieodwracalnymi zmianami w budowie i funkcjonowaniu trzustki. Choroba wywo艂uje b贸l, zanik mi膮偶szu gruczo艂u, w艂贸knienie oraz stopniowy rozw贸j niewydolno艣ci zewn膮trz- i wewn膮trzwydzielniczej. W Polsce notuje si臋 ok. 5 nowych przypadk贸w zachorowa艅 rocznie na 100 tys. mieszka艅c贸w.

Przyczyny przewlek艂ego zapalenia trzustki | Objawy przewlek艂ego zapalenia trzustki | Badania laboratoryjne | Badania obrazowe | Leczenie przewlek艂ego zapalenia trzustki | Powik艂ania przewlek艂ego zapalenia trzustki

Przyczyny przewleklego zapalenia trzustki

W艣r贸d najwa偶niejszych przyczyn rozwoju przewlek艂ego zapalenia trzustki wymienia si臋 alkohol. Opowiada on za 80-90% przypadk贸w ostrego zapalenia trzustki. Alkohol ma wielokierunkowe niekorzystne dzia艂anie na trzustk臋. Powoduje zmiany w metabolizmie kom贸rek p臋cherzykowych, gromadzenie lipid贸w i ich st艂uszczenie. Ponadto zmianie ulega wydzielanie soku trzustkowego i jego sk艂ad, co prowadzi do wytr膮cania kamieni trzustkowych. Z艂ogi blokuj膮 odp艂yw soku oraz aktywuj膮 powstawanie zmian zapalnych i w艂贸knienia. Nie mo偶na dok艂adnie okre艣li膰 bezpiecznej granicy ilo艣ci spo偶ywanego alkoholu. Uwa偶a si臋, 偶e dzienna dawka 100鈥150 g alkoholu daje objawy przewlek艂ego zapalenia trzustki po ok. 15 latach u m臋偶czyzn i po ok. 10 latach u kobiet.

Alkohol nie jest jedyn膮 przyczyn膮 wywo艂uj膮c膮 zapalenie trzustki. Obecnie istnieje wiele hipotez t艂umacz膮cych mechanizmy uszkadzania tego narz膮du, ale nadal wiedza na ten temat jest niepe艂na. Og贸lnie przyczyny wywo艂uj膮ce przewlek艂e zapalenie trzustki i czynniki ryzyka zosta艂y podzielone wg systemu TIGAR-O na 6 grup. S艂owo 鈥瀟igaro鈥 jest akronimem pierwszych liter angielskich nazw grup tej klasyfikacji. Przyczyny przewlek艂ego zapalenia trzustki s膮 nast臋puj膮ce:

  1. toksyczne i metaboliczne (T 鈥 ang. toxic-metabolic) 鈥 alkohol, palenie tytoniu, podwy偶szone st臋偶enie wapnia we krwi, nadczynno艣膰 przytarczyc, hiperlipidemia, przewlek艂a niewydolno艣膰 nerek, leki, toksyny,
  2. idiopatyczne (I 鈥 ang. idiopatic), tj. o przyczynie niejasnej lub nieustalonej, dotyczy os贸b m艂odych i doros艂ych, towarzyszy cukrzycy zwi膮zanej z w艂贸knieniem i kamic膮 trzustkow膮,
  3. genetyczne (G 鈥 ang. genetic) dziedziczone w spos贸b autosomalny dominuj膮cy lub recesywny 鈥 mutacje genu CFTR wywo艂uj膮ce mukowiscydoz臋, mutacja serynowego inhibitora proteaz SPINK 1, mutacje trypsynogenu, niedob贸r alfa-1-antytrypsyny),
  4. autoimmunologiczne (A 鈥 ang. autoimmune) 鈥 wyst臋puje jako izolowane autoimmunologiczne zapalenie trzustki lub towarzyszy innym chorobom: zesp贸艂 Sj枚grena, nieswoiste choroby zapalne jelit, pierwotna 偶贸艂ciowa marsko艣膰 w膮troby,
  5. nawracaj膮ce i ci臋偶kie ostre zapalenie trzustki (R 鈥 ang. recurrent and severe acute pancreatitis) wyst臋puje po martwiczym ostrym zapaleniu trzustki, jako odczyn popromienny i w przebiegu chor贸b naczy艅 lub niedokrwienia,
  6. zaporowe (O 鈥 ang. obstructive) powstaje w wyniku mechanicznego utrudnienia w odp艂ywie soku trzustkowego i mo偶e by膰 wywo艂ane przez niedro偶no艣膰 lub uraz przewodu trzustkowego, torbiele, guzy, blizny, wady rozwojowe trzustki (np. trzustka dwudzielna), zaburzenia czynno艣ci zwieracza Oddiego.

^ top

Objawy przewleklego zapalenia trzustki

Przebieg choroby jest powolny. U 80-90% na pierwszy plan wybijaj膮 si臋 dolegliwo艣ci b贸lowe umiejscowione w nadbrzuszu. B贸le wyst臋puj膮 napadowo, cz臋sto po posi艂ku lub po spo偶yciu alkoholu. Epizody b贸lowe trwaj膮 zwykle od kilku godzin do kilku dni (zazwyczaj kr贸cej ni偶 10 dni), po czym ust臋puj膮 praktycznie samoistnie. Okresy wyst臋powania b贸lu przedzielone s膮 nawet kilkumiesi臋cznymi okresami bezb贸lowymi. W ko艅cowej fazie choroby b贸le samoistnie ust臋puj膮.

W miar臋 post臋pu choroby nasilaj膮 si臋 objawy niewydolno艣ci trzustki w postaci z艂ego trawienia i wch艂aniania oraz cukrzycy. Chorzy skar偶膮 si臋 na uczucie pe艂no艣ci w nadbrzuszu, wzd臋cia, przewlek艂e biegunki t艂uszczowe (zmniejszone wydzielanie lipazy), rzadziej wymioty. Posi艂ki mog膮 nasila膰 dolegliwo艣ci gastryczne, dlatego chorzy sami ograniczaj膮 spo偶ywanie pokarm贸w. Zaburzenia wch艂aniania, utrata apetytu i ograniczenie przyjmowania pokarm贸w prowadz膮 do utraty masy cia艂a, niedo偶ywienia, a niekiedy nawet wyniszczenia organizmu.

Niewydolno艣膰 wewn膮trzwydzielnicza wywo艂uje nieprawid艂ow膮 tolerancj臋 glukozy, a nast臋pnie rozw贸j cukrzycy.

W okresie zaostrzenia mo偶e wyst臋powa膰 b贸l przy ucisku w nadbrzuszu, czasem badaniem palpacyjnym wyczuwa si臋 obecno艣膰 guza (torbieli). Okresowo pojawia si臋 偶贸艂taczka, co jest zwi膮zane z obrz臋kiem lub w艂贸knieniem g艂owy trzustki, kt贸re prowadz膮 do zw臋偶enia lub ucisku ko艅cowego odcinka przewodu 偶贸艂ciowego wsp贸lnego.

^ top

Badania laboratoryjne

W badaniach laboratoryjnych mo偶na stwierdzi膰 zwi臋kszon膮 aktywno艣膰 lipazy i amylazy w surowicy, jednak w wielu przypadkach wyniki pozostaj膮 w granicach normy. W chorobie o pod艂o偶u autoimmunologicznym stwierdza si臋 zwi臋kszone miano immunoglobulin IgG oraz obecno艣膰 innych swoistych przeciwcia艂. Badania czynno艣ciowe obejmuj膮 r贸wnie偶 pomiar st臋偶enia elastazy w kale (enzym trzustkowy, kt贸ry nie ulega rozk艂adowi podczas pasa偶u przez jelita).

^ top

Badania obrazowe

Badaniami obrazowymi pierwszego wyboru s膮 ultrasonografia (USG) i tomografia komputerowa (TK). S膮 to czu艂e badania, dzi臋ki kt贸rym mo偶na potwierdzi膰 przewlek艂e zapalenie trzustki. W badaniach mo偶na uwidoczni膰 zmiany w budowie mi膮偶szu trzustki, wyst臋powanie z艂og贸w, zwapnie艅 i torbieli, poszerzenie przewod贸w trzustkowych, obecno艣膰 ognisk martwicy, w艂贸knienia oraz zaniku trzustki. W w膮tpliwych przypadkach wykonuje si臋 endosonografi臋 (utlrasonografi臋 endoskopow膮, EUS), endoskopow膮 cholangiopankreatografi臋 wsteczn膮 (ECPW) lub cholangiopankreatografi臋 rezonansu magnetycznego (MRCP). S膮 to badania bardziej czu艂e, ale obci膮偶one wi臋kszym ryzykiem powik艂a艅.

^ top

Leczenie przewlek艂ego zapalenia trzustki

Leczenie przyczynowe mo偶liwe jest tylko w zapaleniu trzustki o pod艂o偶u autoimmunologicznym. Tutaj podawanie glikokortykosteroid贸w likwiduje dolegliwo艣ci i prowadzi do normalizacji wynik贸w bada艅.

W pozosta艂ych przypadkach podaje si臋 leki 艂agodz膮ce objawy choroby, tj. leki przeciwb贸lowe, suplementy enzym贸w trzustkowych oraz stosuje si臋 odpowiednie 偶ywienie. Chorych obowi膮zuje ca艂kowity zakaz spo偶ywania alkoholu i palenia tytoniu. Dieta powinna by膰 wysokokaloryczna i wysokobia艂kowa. Spo偶ycie t艂uszczu uzale偶nia si臋 od tolerancji chorego 鈥 przy wyst臋powaniu biegunki t艂uszczowej redukuje si臋 zawarto艣膰 t艂uszczu w diecie. Ogranicza si臋 te偶 spo偶ycie b艂onnika, kt贸ry mo偶e blokowa膰 dzia艂anie lek贸w z enzymami trzustkowymi. Zaleca si臋 uzupe艂nianie niedobor贸w witamin rozpuszczalnych w t艂uszczach, tj. witamin A, D, E i K.

W przypadku niewydolno艣ci wewn膮trzwydzielniczej poleca si臋 diet臋 tak膮 jak dla os贸b chorych na cukrzyc臋. Przy braku jej skuteczno艣ci w艂膮cza si臋 leczenie obni偶aj膮ce poziom glukozy w surowicy. Leczenie rozpoczyna si臋 od lek贸w doustnych. Insulin臋 stosuje si臋 ostro偶nie ze wzgl臋du na ma艂e zapotrzebowanie na ten hormon oraz sk艂onno艣膰 do hipoglikemii wyst臋puj膮c膮 u pacjent贸w z przewlek艂ym zapaleniem trzustki.

^ top

Powik艂ania przewlek艂ego zapalenia trzustki

U chorych na przewlek艂e zapalenie trzustki mog膮 wyst膮pi膰 torbiele, zw臋偶enie lub niedro偶no艣膰 przewodu 偶贸艂ciowego i wodobrzusze trzustkowe. Powa偶nym powik艂aniem jest rak trzustki, kt贸ry statystycznie wyst臋puje u 4% chorych, a jego cz臋sto艣膰 wzrasta u pacjent贸w z dziedzicznym zapaleniem trzustki nawet do 44%.

^ top

Choroby trzustki: Ostre zapalenie trzustki | Przewlek艂e zapalenie trzustki | Rak trzustki (gruczolak) | Pozosta艂e nowotwory trzustki

Menu

Inne strony medyczne

Prostata - anatomia prostaty, r贸偶nice pomi臋dzy zapaleniem gruczo艂u krokowego a 艂agodnym rozrostem prostaty, wszystko na temat raka prostaty.

P贸艂pasiec - wirus p贸艂pa艣ca i zagro偶enia, kt贸re si臋 z nim wi膮偶膮.