b髄 trzustki

Ostre zapalenie trzustki

Ostre zapalenie trzustki jest chorob膮 pojawiaj膮c膮 si臋 nagle i przebiegaj膮c膮 gwa艂townie. Od przewlek艂ego zapalenia odr贸偶nia si臋 gwa艂townie post臋puj膮cym uszkodzeniem narz膮du. Objawy powstaj膮 w wyniki przedwczesnej aktywacji enzym贸w trzustkowych (g艂贸wnie trypsyny), kt贸ra wywo艂uje uszkodzenie trzustki i niekiedy s膮siaduj膮cych narz膮d贸w. Choroba u 60% pacjent贸w przebiega 艂agodnie. Powik艂ania wyst臋puj膮 rzadko, a 艣miertelno艣膰 nie przekracza 1%. Posta膰 ci臋偶ka charakteryzuje si臋 dramatycznym przebiegiem, wyst臋powaniem powik艂a艅 pod postaci膮 martwicy, torbieli lub ropni oraz niewydolno艣ci膮 trzustki. Im ci臋偶szy przebieg tym wi臋ksza 艣miertelno艣膰, kt贸ra utrzymuje si臋 na poziomie 5-15%. U os贸b z grup ryzyka, np. pacjent贸w starszych, mo偶e si臋ga膰 nawet 20%.

Przyczyny ostrego zapalenia trzustki | Objawy ostrego zapalenia trzustki | Badania laboratoryjne | Badania obrazowe | Leczenie ostrego zapalenia trzustki

Przyczyny ostrego zapalenia trzustki

Choroba mo偶e mie膰 r贸偶ne pod艂o偶e. Najcz臋艣ciej przyczyn膮 ostrego zapalenia trzustki s膮 choroby p臋cherzyka 偶贸艂ciowego i dr贸g 偶贸艂ciowych (najcz臋艣ciej kamica dr贸g 偶贸艂ciowych) oraz nadmierne spo偶ywanie alkoholu. Oba te czynniki odpowiadaj膮 za ok. 80% zachorowa艅. Pozosta艂e przypadki mog膮 si臋 pojawi膰 w wyniku urazu, zabieg贸w operacyjnych w obr臋bie jamy brzusznej i wad wrodzonych dotycz膮cych budowy trzustki. Ostre zapalenie trzustki mo偶e towarzyszy膰 innym chorobom (nadczynno艣ci przytarczyc, hipertriglicerydemii, mukowiscydozie, bardzo rzadko w zapaleniom wirusowym i paso偶ytniczym) oraz mo偶e wyst膮pi膰 po stosowaniu niekt贸rych lek贸w (np. glikokortykosteroid贸w, asparaginazy, azatiopryny). Ostre zapalenie trzustki mo偶e towarzyszy膰 r贸wnie偶 chorobom autoimmunologicznym, w przebiegu kt贸rych dochodzi do uszkodzenia narz膮d贸w organizmu przez w艂asny uk艂ad odporno艣ciowy (np. zesp贸艂 Sj枚grena, tocze艅 rumieniowy trzewny).

^ top

Objawy ostrego zapalenia trzustki

Jako pierwszy pojawia si臋 nag艂y ostry b贸l brzucha, kt贸ry jest zwykle bardzo silny. B贸l umiejscowiony jest w g贸rnej cz臋艣ci jamy brzusznej, nieco po lewej stronie, czasami promieniuje do kr臋gos艂upa. Ponadto wyst臋puj膮 nudno艣ci, wymioty i gor膮czka. Os艂abienie lub zupe艂ny brak perystaltyki jelit mo偶e wskazywa膰 na pora偶enie jelit i ich niedro偶no艣膰. Wyst臋puje zwi臋kszone napi臋cie brzucha, b贸l przy badaniu i wyczuwalny op贸r w nadbrzuszu. Jest to spowodowane du偶ymi zmianami zapalnymi oraz powstawaniem martwicy tkanek. W ci臋偶kich przypadkach dochodzi do przyspieszenia akcji serca, spadku ci艣nienia krwi, zespo艂u zaburzenia orientacji, zaburzenia 艣wiadomo艣ci i wstrz膮su. Je艣li przyczyn膮 zapalenia trzustki jest choroba dr贸g 偶贸艂ciowych u chorych wyst臋puje 偶贸艂taczka. Rzadko pojawiaj膮 si臋 podbiegni臋cia krwawe wok贸艂 p臋pka lub w okolicy l臋d藕wiowej oraz p艂yn w lewej jamie op艂ucnowej.

^ top

Badania laboratoryjne

We krwi obserwuje si臋 zwi臋kszenie aktywno艣ci enzym贸w trzustkowych. Bardzo czu艂y i swoisty jest pomiar aktywno艣ci lipazy. Aktywno艣膰 amylazy wzrasta zar贸wno w surowicy jak i w moczu, ale zwykle powraca do normy po 48-72 godzinach od pocz膮tku choroby pomimo jej trwania. St臋偶enie CRP (bia艂ek fazy ostrej) koreluje z ci臋偶ko艣ci膮 choroby. Podobnie jest z leukocytoz膮 (zwi臋kszona liczba bia艂ych krwinek). Wska藕niki uszkodzenia w膮troby ulegaj膮 podwy偶szeniu, je艣li przyczyn膮 zapalenia trzustki jest choroba dr贸g 偶贸艂ciowych (wzrost st臋偶enia bilirubiny oraz aktywno艣ci ALT, AST, ALP).

^ top

Badania obrazowe

Najcz臋艣ciej pierwszym badaniem jest USG, jednak nie jest ono zbyt precyzyjne i cz臋sto z powodu obecno艣ci gaz贸w jelitowych lub oty艂o艣ci nie udaje si臋 dobrze obejrze膰 trzustki. Badanie to mo偶e uwidoczni膰 powi臋kszenie tego narz膮du, zatarcie jego granic, zmiany echogeniczno艣ci mi膮偶szu, kamic臋 偶贸艂ciow膮 oraz powik艂ania w postaci torbieli i ropni.

Lepszym badaniem jest tomografia komputerowa (TK) z podaniem 艣rodka cieniuj膮cego. Badanie to pozwala na ocen臋 zmian w jamie brzusznej i potwierdzenie wyst臋powania martwicy trzustki. Badanie to wykorzystywane jest do obliczenia wska藕nika ci臋偶ko艣ci ostrego zapalenia trzustki (skala Balthazara). Je艣li u chorego wyst臋puj膮 przeciwwskazania do badania TK, wykonuje si臋 rezonans magnetyczny.

Zdj臋cie rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej mo偶e pokaza膰 wysi臋k op艂ucnowy lub niedodm臋, a zdj臋cie jamy brzusznej ujawni膰 niedro偶no艣膰 pora偶enn膮 jelit, tj. poszerzenie p臋tli jelitowych, czy poziomy p艂yn贸w w jelitach.

U chorych z 偶贸艂ciopochodnym ostrym zapaleniem trzustki wykonuje si臋 zabieg endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW). Jest to zabieg jednocze艣nie diagnostyczny i leczniczy. W pierwszym etapie wprowadza si臋 endoskop do dwunastnicy w pobli偶e uj艣cia przewod贸w trzustkowych na brodawce Vatera. Nast臋pnie poprzez cienki przew贸d wype艂nia si臋 przewody trzustkowe i drogi 偶贸艂ciowe kontrastem i wykonuje zdj臋cie RTG, na kt贸rym dok艂adnie wida膰 przyczyn臋 choroby. W czasie zabiegu mo偶liwe jest naci臋cie zwieracza brodawki wi臋kszej dwunastnicy, tzw. zwieracza Oddiego (sfikterotomia) i umo偶liwienie odp艂ywu zalegaj膮cej wydzieliny, usuni臋cie z艂og贸w z przewod贸w trzustkowych i dr贸g 偶贸艂ciowych, a nawet kruszenie kamieni (litotrypsja) i wykonanie drena偶u torbieli trzustki.

^ top

Leczenie ostrego zapalenia trzustki

W pierwszej ostrej fazie ca艂kowicie odstawia si臋 normalne 偶ywienie. Dzi臋ki temu trzustka przestaje produkowa膰 sok trzustkowy, kt贸ry uszkadza tkank臋 gruczo艂u, a niekiedy nawet okoliczne narz膮dy. W miar臋 poprawy stanu pacjenta przechodzi si臋 na specjalne mieszanki podawane dojelitowo przez sond臋. Po ust膮pieniu b贸lu rozpoczyna si臋 normalne 偶ywienie doustne podaj膮c pokarmy ubogot艂uszczowe.

W zale偶no艣ci od stanu pacjenta podaje si臋 du偶膮 ilo艣膰 p艂yn贸w, elektrolity i mieszanki 偶ywieniowe do偶ylnie. W niekt贸rych przypadkach pacjent mo偶e wymaga膰 podania koncentratu krwinek czerwonych. Je艣li wyst膮pi hiperglikemia podaje si臋 insulin臋. Wzrost st臋偶enia glukozy w surowicy jest objawem niewydolno艣ci wewn膮trzwydzielniczej trzustki.

Istotnym elementem terapii jest leczenie przeciwb贸lowe. Leki zwykle podaje si臋 do偶ylnie. W niekt贸rych przypadkach stosuje si臋 ci膮g艂膮 blokad臋 zewn膮trzoponow膮, kt贸ra nie tylko znosi b贸l, ale r贸wnie偶 poprawia przep艂yw krwi w obr臋bie jamy brzusznej.

Leczenie operacyjne jest powa偶nym zabiegiem. Operacja ma na celu usuni臋cie tkanki martwiczej. Zabieg operacyjny wykonuje si臋, je艣li martwica obejmuje co najmniej po艂ow臋 trzustki lub nie ma poprawy stanu klinicznego po leczeniu zachowawczym. Zabieg operacyjny wykonuje si臋 r贸wnie偶 wtedy, gdy dojdzie do zaka偶enia tkanki martwiczej. Operacja ma na celu usuni臋cie martwicy i zbadanie zaka偶onego obszaru. Dzi臋ki temu ogranicza si臋 rozprzestrzenianie stanu zapalnego w jamie brzusznej.

^ top

Choroby trzustki: Ostre zapalenie trzustki | Przewlek艂e zapalenie trzustki | Rak trzustki (gruczolak) | Pozosta艂e nowotwory trzustki

Menu

Inne strony medyczne

Prostata - anatomia prostaty, r贸偶nice pomi臋dzy zapaleniem gruczo艂u krokowego a 艂agodnym rozrostem prostaty, wszystko na temat raka prostaty.

P贸艂pasiec - wirus p贸艂pa艣ca i zagro偶enia, kt贸re si臋 z nim wi膮偶膮.